اعاده ی دادرسی از جمله روش های فوق العاده شکایت از احکام است که راهی برای برگشت به دادگاه صادرکننده حکم قبلی محسوب می شود؛ با این هدف که دادگاه از رأی قطعی سابق خود بازگردد، چرا که شاکی مدعی است صدور آن رأی از روی اشتباه بوده و دلایل موجود اجازه نمی دهد که چنین حکمی باقی بماند.
مبنای اعاده دادرسی
هدف اصلی از دادرسی حفظ حق و اجرای عدالت است و دادرس نیز مانند سایرین در معرض خطا و اشتباه قرار دارد. در صورتی که در نتیجه دادرسی حکمی صادر شود که با خطا همراه باشد، تردیدی نیست که باید به طور مجدد مورد رسیدگی قضایی قرار گیرد. بنابراین برای اینکه رأی دادگاهlrm;ها مصون از خطا باشد، اعاده دادرسی پیشlrm;بینی شده است.
انواع اعاده دادرسی
اعاده دادرسی با توجه به نحوهlrm; اقامه آن به دو نوع تقسیم می شود:
برابر بند الف ماده 432 قانون آیین دادرسی مدنی، اگر متقاضی اعاده دادرسی به طور مستقل آن را درخواست کند، این درخواست، اعاده دادرسی اصلی محسوب میlrm;شود. یعنی چنانچه بدون اینکه دعوایی در جریان رسیدگی باشد، یکی از طرفین حکمی که سابقا صادر شده است، درخواستی را به عنوان اعاده دادرسی مطرح کند، این درخواست، اعاده دادرسی اصلی خواهد بود که باید ضمن دادخواست به دادگاه صلاحیتlrm;دار تقدیم شود.
در مقابل اعاده دادرسی اصلی، اعاده دادرسی طاری قرار دارد که در بند ب همان ماده به آن اشاره شده است. اعاده دادرسی طاری در ضمن دادرسی مطرح میlrm;شود؛ این در حالی است که در اعاده دادرسی اصلی پروندهlrm;ای در حال رسیدگی نیست تا ضمن آن اعاده دادرسی مطرح شود.
اعاده ی دادرسی
جهات درخواست اعاده دادرسی
اعاده دادرسی به استحکام احکام لطمه میlrm;زند و اعتبار احکام را سست میlrm;کند، بنابراین استفاده از آن بسیار محدود است و تنها در مواردی که قانون مقرر کرده، قابل استفاده است. در جلسه دادرسی نیز تنها به جهتی رسیدگی میlrm;شود که در دادخواست اعاده دادرسی قید شده است. بر اساس ماده 436 قانون آیین دادرسی مدنی، در اعاده دادرسی به جز آنچه که در دادخواست اعاده دادرسی ذکر شده است، جهت دیگری مورد رسیدگی قرار نمی گیرد.
جهات اعاده دادرسی عبارتند از:
موضوع حکم، مورد ادعای خواهان نبوده باشد. به عنوان مثال، خواهان از دادگاه، صدور حکم تخلیه را تقاضا کند و دادگاه علاوه بر صدور حکم تخلیه، حکم به پرداخت اجرتlrm;المثل صادر کند.
حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد. مانند اینکه خواسته خواهان 10 میلیون تومان است اما دادگاه بر اساس نظر کارشناس حکم به پرداخت 15 میلیون تومان خسارت داده است. این جهت اعاده دادرسی در مواردی قابل تحقق است که خواسته پول رایج ایران، پول خارجی یا مالی کلی باشد. (مانند صد تن گندم یا سکه طلا) ارایه حکم مورد درخواست اعاده دادرسی دلیل تحقق این جهت اعاده دادرسی است.
وجود تضاد در مفاد یک حکم که ناشی از استناد به اصول یا به مواد متضاد باشد. مثلاً دادگاه شرط ضمن عقد را نامشروع دانسته و در عین حال با استناد به ماده 237 قانون مدنی، خوانده را مم به انجام آن شرط کرده است.
حکم صادره با حکم دیگری در خصوص همان دعوا و اصحاب آن، که قبلاً توسط همان دادگاه صادر شده است، متضاد باشد؛ بدون آنlrm; که سبب قانونی موجب این مغایرت باشد.
طرف مقابل درخواستlrm;کننده اعاده دادرسی حیله و تقلبی بهlrm; کار برده که در حکم دادگاه موثر بوده است. حیله و تقلب میlrm;تواند مصادیق متعددی داشته باشد. مانند اینکه خواهان کاری کند که شخصی غیر از خوانده بهlrm; عنوان خوانده در دادگاه حاضر شود و برخلاف واقع به صحت ادعاهای خواهان اقرار کند.
حکم دادگاه مستند به اسنادی بوده که پس از صدور حکم، جعلی بودن آنها ثابت شده باشد.
پس از صدور حکم، اسناد و مدارکی به دست میlrm;آید که دلیل حقانیت درخواستlrm;کننده اعاده دادرسی باشد و ثابت شود اسناد و مدارک یادشده در جریان دادرسی مکتوم بوده و در اختیار متقاضی نبوده است.
چگونگی رسیدگی به دادخواست اعاده دادرسی
دادگاه پس از بررسی دادخواست اعاده دادرسی، موضوع را صورتlrm;جلسه کرده و به همین وسیله قرار قبول یا رد دادخواست را صادر میlrm;کند. چنانچه قرار قبولی دادخواست صادر شود، دادگاه دستور تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ آن به همراه نسخه دوم دادخواست به طرف مقابل و ابلاغ وقت به درخواستlrm;کننده را صادر میlrm;کند. هرگاه قرار رد درخواست صادر شود، این قرار به طرفین ابلاغ میlrm;شود.
اعاده ی دادرسی
مرجع اعاده دادرسی
براساس ماده 432 قانون آیین دادرسی مدنی، مرجع صلاحیتlrm;دار در رسیدگی به درخواست اعاده ی دادرسی دادگاهی است که حکم قطعی را صادر کرده است. بنابراین اگر دادگاه بدوی حکم قطعی را صادر کرده باشد، همان دادگاه مرجع صالح برای رسیدگی به درخواست اعاده ی دادرسی است و در صورت قبول این درخواست به استناد تبصرهlrm; ذیل ماده 435 قانون آیین دادرسی مدنی، رسیدگی ماهوی کرده و حکم مقتضی صادر میlrm;کند. حکم صادره توسط این دادگاه نیز طبق مقررات قابل تجدیدنظرخواهی است.
در صورتی که دادگاه تجدیدنظر حکم قطعی را صادر کرده باشد، این دادگاه مرجع صالح برای اعاده ی دادرسی خواهد بود و در صورت قبول درخواست اعاده ی دادرسی و انجام رسیدگیlrm;های لازم، مبادرت به صدور رأی می کند که این رأی قطعی خواهد بود. البته در صورتی که جهت درخواست اعاده ی دادرسی، مغایرت دو حکم صادره از دادگاه واحد باشد، دادخواست اعاده ی دادرسی به شعبه دادگاه صادرکننده حکم دوم تقدیم میlrm;شود.
اگر تقاضای اعاده ی دادرسی به استناد ماده اصلاحی قانون تشکیل دادگاهlrm;های عمومی و انقلاب انجام شود، مرجع دریافت درخواست اعاده ی دادرسی به شرح زیر است:
متقاضیان و معترضان به احکام قطعیت یافته مرحلهlrm; بدوی و تجدیدنظر هر استان به عنوان خلاف بین شرع باید به دادگستری همان استان مراجعه کنند.
متقاضیان و معترضان به احکام قطعیتlrm;یافته در دیوان عالی کشور و شعب تشخیص به عنوان خلاف بین شرع باید برای تسلیم درخواست و مدارک خود به دادستانی کل کشور مراجعه کنند.
متقاضیان و معترضان به احکام قطعیتlrm;یافته در سازمان قضایی نیروهای مسلح به عنوان خلاف بین شرع باید برای تسلیم درخواست و مدارک خود به نمایندگان حوزهlrm; نظارت قضایی ویژه در سازمان قضایی نیروهای مسلح همان استان یا به رییس سازمان قضایی نیروهای مسلح در تهران مراجعه کنند.
مهلت درخواست اعاده ی دادرسی
مهلت درخواست اعاده ی دادرسی برای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور دو ماه و به شرح زیر است:
نسبت به آرای حضوری قطعی، از تاریخ ابلاغ.
نسبت به آرای غیابی، از تاریخ انقضای مهلت واخواهی و درخواست تجدیدنظر.
البته در مواردی که درخواستlrm;کنندهlrm; اعاده ی دادرسی عذر موجهی داشته باشد، باید دلایل عذر خود را ضمن دادخواست به دادگاهی که مرجع رسیدگی به اعاده ی دادرسی است، ارایه کند.
دادگاه در این موارد در ابتدا به ادعای داشتن عذر، رسیدگی میlrm;کند و چنانچه عذر را موجه تشخیص دهد، قرار قبول دادخواست اعاده ی دادرسی را صادر و سپس دادخواست را برای انطباق داشتن یا انطباق نداشتن با جهات اعاده ی دادرسی بررسی میlrm;کند و در نتیجه قرار قبول یا رد اعاده ی دادرسی را صادر خواهد کرد. (ماده 427 و 306 قانون آیین دادرسی مدنی)lrm; مهلتlrm;های مقرر در مواد 428، 429 و 430 قانون آیین دادرسی مدنی نیز مبتنی بر این اصل است و هیچ مهلتی علیه کسی که قادر به استفاده از آن نباشد، آغاز نمیlrm;شود.
اعاده ی دادرسی
تمدید مهلت
تمدید مهلت درخواست اعاده ی دادرسی ممنوع است مگر در مواردی که قانون معین کرده باشد. مواردی که با توجه به ماده 431 قانون آیین دادرسی مدنی، تمدید مهلت مجاز شمرده شده، دو مورد است:
چنانچه شخصی که حق درخواست اعاده ی دادرسی دارد، قبل از انقضای مهلت اعاده ی دادرسی، ورشکسته یا محجور شود یا فوت کند، مهلت جدید از تاریخ ابلاغ حکم، نسبت به مدیر تصفیهlrm; شخص ورشکسته و قیم شخص محجور و در صورت فوت به وراث یا قائم مقام یا نماینده قانونی وراث آغاز میlrm;شود. (ماده 337 قانون آیین دادرسی مدنی)
اگر سمت یکی از اشخاص که به عنوان نمایندگی از قبیل ولایت یا قیمومیت یا وصایت در دعوا دخالت داشتهlrm;اند، قبل از انقضای مهلت درخواست اعاده ی دادرسی از بین برود، مهلت مقرر از تاریخ ابلاغ حکم به کسی که به این سِمَت تعیین میlrm;شود، آغاز خواهد شد و اگر زوال این سِمَت به واسطهlrm; رفع حجر باشد، مهلت درخواست اعاده ی دادرسی از تاریخ ابلاغ حکم به کسی که از وی رفع حجر شده است، آغاز می شود. (ماده 338 قانون آیین دادرسی مدنی)
چگونگی اجرای حکم مورد درخواست اعاده دادرسی
قابلیت اعاده دادرسی و حتی صرف درخواست اعاده دادرسی مانع از اجرای حکم نیست. در صورتی که قرار قبولی درخواست اعاده دادرسی صادر شود، از آنجاییکه با تشخیص دادگاه علایمی مبنی بر نادرست بودن حکم وجود دارد و اجرای آن ممکن است خساراتی را برای متقاضی اعاده دادرسی ایجاد کند، بنابراین در مواردی که جبران این خسارت ناممکن است، اجرای حکم متوقف میlrm;شود.
با توجه به ماده 437 قانون آیین دادرسی مدنی، با صدور قرار قبولی اعاده دادرسی اصل بر توقف عملیات اجرایی حکم است؛ مگر اینکه محکومlrm;به، مالی باشد و محکومlrm;له تأمین مناسبی برای اجرای حکم بدهد. البته عملیات اجرایی زمانی متوقف میlrm; شود که حکم در حال اجرا باشد اما در صورتی که حکم قبلاً اجرا شده بود، دادگاه تا صدور حکمِ اعاده دادرسی نباید در خصوص اعادهlrm; وضعیتِ عملیات اجرایی تصمیم بگیرد.
باید توجه داشت که دادگاه در این خصوص نباید رأساً اقدام کند بلکه با تقاضای خواهانِ اعاده دادرسی، دادگاه دستور توقف اجرای حکم را میlrm;دهد.پس از توقف عملیات اجرایی تا معلوم شدن نتیجهlrm; قطعی، اعاده دادرسی همچنان متوقف میlrm;ماند مگر اینکه محکومlrm;به مالی باشد و محکومlrm;له درخواست ادامهlrm; آن را مطرح کند که در این lrm;صورت با اخذ تأمین، عملیات اجرایی ادامه میlrm;یابد.
اعاده ی دادرسی
رأی دادگاه در مرحله اعاده دادرسی
چنانچه دادگاه پس از رسیدگی، درخواست اعاده دادرسی را وارد تشخیص دهد، حکم مورد درخواست اعاده دادرسی را نقض و رأی مقتضی صادر میlrm;کند. در صورتی که درخواست اعاده دادرسی در مورد قسمتی از حکم باشد، تنها همان قسمت نقض میlrm;شود. در صورتی که جهت اعاده دادرسی مغایرت دو حکم باشد و دادگاه پس از رسیدگی درخواست اعاده دادرسی را وارد بداند، حکم دوم (مؤخرالصدور) را نقض و حکم نخست درهر حال به قوت خود باقی خواهد بود. (ماده 439 قانون آیین دادرسی مدنی)
تصحیح رأی
تصحیح سهو یا اشتباهاتی که رأی صادره در مرحلهlrm; اعاده دادرسی متضمن آن است، با توجه به ملاک ماده 309 و تبصره ماده 435 قانون آیین دادرسی مدنی تا قبل از آن lrm;که مورد شکایت قرار گیرد، با دادگاه صادرکننده حکم خواهد بود که رأساً یا بنا به درخواست هر یک از طرفین در این خصوص اقدام می کند.
چگونگی اجرای رأی صادره در مرحله اعاده دادرسی
در صورتی که حکم مورد درخواست اعاده دادرسی نقض شود، اقدامات اجرایی تا حدی که اجرا شده، باید به درخواست ذیlrm;نفع و با دستور دادگاهی که اجراییه را صادر کرده است، به حالت پیش از اجرا بازگردد اما اگر چنین حکمی قبلاً اجرا شده باشد، بازگشت عملیات اجرایی به حالت پیش از اجرا با توجه به ماده 39 قانون اجرای احکام مدنی منوط به نهایی شدن حکمی است که پس از اعاده دادرسی صادر میlrm;شود.
دادرسی ,اعاده ,حکم ,درخواست ,دادگاه ,ی ,اعاده دادرسی ,اعاده ی ,ی دادرسی ,درخواست اعاده ,آیین دادرسی ,درخواست اعاده دادرسی ,آیین دادرسی مدنی، ,مهلت درخواست اعاده ,مورد درخواست اعاده
درباره این سایت